كامپيوتر، روياي دوست داشتني من

در 25 آگوست 1991، این نامه تاریخی به گروه خبری MINIX از طرف توروالدز ارسال شد:

از: لينوس بندیکت توروالدز به: گروه خبری MINIX

موضوع: بيشتر چه چيزی را ميخواهيد در  MINIXببينيد؟

خلاصه: نظرخواهی کوچک در مورد سيستم عامل جدید من

MINIX با سلم به تمام استفاده کنندگان از

من در حال تهيه یک سيستم عامل رایگان فقط به عنوان سرگرمی و نه به بزرگی و حرفه‌ای GNU برای دستگاه‌های 386 و 486 هستم. این کار از آوریل شروع شده و درحال آماده شدن است. من مایلم تا نظرات کاربران را در مورد چيزهایی که در MINIX دوست دارند یا ندارند، جمع‌آوری کنم. زیرا سيستم عامل من حدودا شبيه آن است.  مانند ساختار سيستم فایل مشابه و چيزهای دیگر…  من اکنون bash نسخه 1.08 و GCC نسخه 1.40 را به آن منتقل کرده‌ام و به نظر مي‌رسد که کار مي‌کند. من در عرض چند ماه چيزی آزمایشی درست کرده‌ام و مایلم بدانم که کاربران بيشتر به چه قابليت‌هایی نياز دارند؟ من از هر پيشنهادی استقبال مي‌کنم. ولی قول نمی‌دهم همه

آنها را اجرا کنم.

لينوس

همان طور که در این نامه پيداست، خود توروالدز هم باور نمی‌کرد که مخلوقش آن قدر بزرگ شود که چنين تحولی در دنيا ایجاد کند. لينوکس نسخه 0.01 در اواسط سپتامبر 1991  منتشر شد و روی اینترنت قرار گرفت. شور و اشتياقی فراوان حول مخلوق توروالدز شکل گرفت. کدها دانلود شده، آزمایش شدند و پس از بهينه‌سازی به توروالدز بازگردانده شدند. لينوکس نسخه 0.02 در پنجم اکتبر به همراه اعلميه معروف توروالدز آماده شد:

از: لينوس بندیکت توروالدز

به: گروه خبری MINIX

موضوع: کدهای منبع رایگان هسته مشابه MINIX آیا شما از روزهای زیبای MINIX 1.01 محروم شده‌اید؟ هنگامی که مردها مرد بودند و راه‌اندازهای دستگاه خود را خودشان مي‌نوشتند؟ آیا شما فاقد یک پروژه زیبا هستيد و می‌ميرید تا سيستم عاملی داشته باشيد تا بتوانيد آن را مطابق با نيازهای خود در آورید؟ اگر این گونه است، این نامه برای شما نوشته شده است. همانطور که ماه پيش گفتم من در حال کار بر روی یک سيستم عامل رایگان مشابه MINIX برای کامپيوترهای 386 هستم. این سيستم عامل اکنون بجایی رسيده است که قابل استفاده است و مایل هستم که کدهای منبع را در سطح گسترده‌تر پخش نمایم. این نسخه 0.02 است ولی من موفق شده‌ام که نرم افزارهاي، GCC، Bash Compress، GNU-Sed، GNU-Make و غيره را تحت آن اجرا کنم. کدهای منبع این پروژه را مي‌توانيد از آدرس nic.funet.fi با آدرس 128.214.6.100 در دایرکتوری pub/Os/Linux پيدا کنيد. این دایرکتوری همچنين دارای چند فایل README و تعدادی باینری قابل اجرا تحت لينوکس است. تمام کدهای منبع ارائه شده است زیرا هيچ یک از کدهای MINIX در آن استفاده نشده است. سيستم را مي‌توانيد همان طور که هست کامپایل و استفاده کنيد. کدهای منبع باینری ها را هم مي‌توانيد در مسير pub/GNU پيدا کنيد.

لينوکس نسخه 0.03 پس از چند هفته آماده شد و تا دسامبر، لينوکس به نسخه 0.10 رسيد. هنوز لينوکس فقط چيزی کمی بيشتر از یک فرم اسکلت بود. این سيستم عامل فقط دیسکهای سخت AT را پشتيبانی مي‌کرد و ورود به سيستم نداشت و مستقيما به خط فرمان بوت مي‌شد. نسخه 0.11 خيلی بهتر شد. این نسخه از صفحه کليدهای چند زبانه پشتيبانی مي‌کرد، دیسک‌های فلاپی و کارت‌های گرافيکی EGA، VGA، هرکولس و ... نيز پشتيبانی مي‌شدند. شماره نسخه‌ها از 0.12 به 0.95 و 0.96 افزایش پيدا کرد و ادامه یافت. بزودی کد آن بوسيله سرویس دهنده‌هاي FTP در فنلاند و مناطق دیگر، در سرتاسر جهان منتشر شد.

مقایسه و توسعه

بزودی توروالدز با مقایسه‌هایی از طرف اندرو تاننباوم، معلم بزرگی که MINIX را نوشته بود، مواجه شد. تاننباوم برای توروالدز مي‌نویسد:

«من بر این نکته تاکيد دارم که ایجاد یک هسته یکپارچه در سال 1991 یک اشتباه پایه‌ای بود. خدا را شکر که شما شاگرد من نيستيد، واگر نه برای چنين طرحی نمره بالایی نمی‌گرفتيد.»

توروالدز بعدا پذیرفت که این بدترین نکته در توسعه لينوکس بوده است. تاننباوم یک استاد مشهور بود و هرچه که می‌گفت واقعيت داشت. ولی وی در مورد لينوکس اشتباه مي‌کرد. توروالدز کسی نبود که به این سادگی‌ها پذیرای شکست باشد. تاننباوم همچنين گفته بود: «لينوکس منسوخ شده است.»

اکنون نوبت حرکت نسل جدید لينوکس بود. با پشتيبانی قوی از طرف اجتماع لينوکس، توروالدز یک پاسخ مناسب برای تاننباوم فرستاد:

«شغل شما استاد دانشگاه و محقق بودن است و این بهانه خوبی برای برخی مغز خرابکنی‌های MINIX است.»

و کار ادامه یافت. بزودی صدها نفر به اردوگاه لينوکس پيوستند. سپس هزاران نفر و سپس صدها هزار نفر. لينوکس دیگر اسباب بازی هکرها نبود. با پشتيبانی نرم افزارهاي پروزه GNU، لينوکس آماده یک نمایش واقعی بود. لينوکس تحت مجوز GPL قرار داده شد. با این مجوز همه مي‌توانستند کدهای منبع لينوکس را به رایگان داشته باشند، بر روی آنها مطالعه کرده و آنها را تغيير دهند. دانشجویان و برنامه نویسان آن را قاپيدند. و خيلی زود توليد کنندگان تجاری وارد شدند. لينوکس به خودی خود رایگان بود و هست. کاری که این توليدکنندگان انجام دادند، کامپایل کردن بخش‌ها و نرم‌افزارهای مختلف و ارائه آن بصورت یک فرمت قابل توزیع همانند سایر سيستم‌عامل‌ها بود، تا مردم عادی نيز بتوانند از آن استفاده کنند. اکنون توزیع‌هایی مانند Red Hat، دبيان و زوزه دارای بيشترین سهم کاربران در سرتاسر جهان هستند. با رابط‌های گرافيکی کاربر جدید مانند KDE، GNOME  توزیع‌های لينوکس در بين مردم بسيار گسترش یافتند.

همچنين اتفاقات جالبی با لينوکس رخ ميدهد. در کنار PC، لينوکس به روی اکثر پلتفورم‌ها منتقل شده است. لينوکس تغيير داده شد تا کامپيوتر دستی شرکت 3Com يعني Palm Poilt را اجرا نماید. تکنولوژی کلاستر کردن این امکان را بوجود آورد تا بتوان تعداد زیادی از ماشين‌های لينوکس را به یک مجموعه واحد پردازشی تبدیل نمود. یک کامپيوتر موازی. در آوریل 1996 محققين آزمایشگاه‌های ملی لوس آلموس از 68 کامپيوتر مبتنی بر لينوکس برای پردازش موازی و شبيه‌سازی موج انفجار اتمی استفاده کردند. ولی بر خلاف ابر کامپيوترهای دیگر، هزینه آنها بسيار ارزان تمام شد. ابرکامپيوتر خود ساخته آنها با تمام تجهيزات و سخت افزارها 152000 دلار هزینه در بر داشت و این یک دهم هزینه یک ابرکامپيوتر تجاری است. این ابرکامپيوتر به سرعت 16 بيليون محاسبه در ثانيه دست یافت و به رتبه 315ام این ابرکامپيوتر جهان دست پيدا کرد و صد البته یکی از پایدارترین آنها بود. پس از سه ماه از آغاز فعاليت، هنوز بوت نشده بود.

بهترین موردی که امروزه برای لينوکس وجود دارد، طرفداران متعصب آن هستند. هنگامی که یک قطعه سخت افزاری جدید ارائه مي‌شود، هسته لينوکس برای استفاده از آن تغيير داده مي‌شود. هسته برای مثال هنگام ارائه پردازنده 64 بيتی شرکت AMD به سرعت چند هفته برای کار با آن آماده شد. اکنون لينوکس بر روی تمام انواع خانواده‌هاي سخت افزاری موجود اعم از Alpha، MAC، PC و انواع سخت افزارهای درونه‌ای قابل اجراست که آن را برای استفاده در ماشين آلت صنعتی و آلت و ادواتی که نياز به پردازش کامپيوتری دارند، بسيار مناسب نموده است. لينوکس با همان فلسفه و هدفی که در سال 1991 ایجاد شد، وارد هزاره جدید شده است.

توروالدز، هنوز یک انسان ساده است. بر خلف بيل گيتز او یک ميلياردر نيست. پس از اتمام مطالعاتش وی به آمریکا رفت تا با شرکت Transmeta همکاری نماید. پس از انجام یک پروژه فوق سری که توروالدز یکی از اعضای فعال آن بود، ترانسمتا پردازنده Crouse را به بازار ارائه کرد. توروالدز هنوز پرطرفدارترین و مشهورترین برنامه نویس جهان است. در حال حاضر توروالدز ترانسمتا را ترک نموده و با حمایت شرکت‌های بزرگ به طور تمام وقت بر روی لينوکس کار مي‌کند.

پس از یک دهه: لينوکس امروز

امروزه لينوکس بيش از یک دهه توسعه را پشت سرگذاشته است و یکی از سریع التوسعه‌ترین سيستم‌های عامل به شما مي‌رود. از چند کاربر انگشت شمار در سال‌های 1991 و 1992، امروزه ميليون‌ها کاربر از لينوکس استفاده مي‌کنند. IBM كه زمانی بزرگترین دشمن جماعت Open Source به شمار می‌رفت، اکنون سرمایه گذاری عظيمی در زمينه توسعه راه حل‌های Open Source تحت لينوکس نموده است. در حال حاضر تعداد توسعه دهندگانی که برای افزایش قابليت‌های لينوکس تلاش مي‌کنند، روز به روز افزایش می‌یابد.

امروزه تعداد زیادی از شرکت‌ها و موسسات حرفه‌ای تجاری، پشتيبانی از محصولات مبتنی بر لينوکس را بر عهده گرفته‌اند. اکنون دیگر استفاده از لينوکس در محيط‌ها اداری، پذیرفتن ریسک نيست. از نظر قابليت اطمينان و پایداری و همچنين حفاظت در برابر انواع ویروس‌ها چيزی بهتر از لينوکس وجود ندارد. با تلاش شرکت‌های بزرگی مانند Red Hat استفاده از لينوکس در محيط‌های تجاری توسعه فراوان یافته و اکنون تعداد زیادی از شرکت‌های کوچک و بزرگ در حال استفاده از سرویس دهنده‌ها و ایستگاه‌های کاری مبتنی بر لينوکس هستند.

طلوع لينوکس روی ميزی (Desktop Linux)

بزرگ‌ترین ایرادی که از لينوکس گرفته مي‌شد چه بود؟

قبلا محيط تمام متنی لينوکس، بسياری از کاربران را از استفاده کردن از آن بر حذر مي‌داشت. با اینکه در استفاده از محيط متنی کنترل کامل سيستم در اختيار شماست، ولی این محيط اصلا برای کاربران عادی سيستم‌های کامپيوتری مناسب نيست. محيط‌هاي گرافيكي كه بر پايه X-Window وجود داشتند نيز پاسخ‌گوی امکاناتی که سيستم عامل‌های گرافيکی مانند ویندوز برای کاربران خود ارائه مي‌کردند، نبودند. ولی از چند سال گذشته این وضعيت در حال تغيير بوده است. اکنون محيط‌های گرافيکی حرفه‌اي مانند KDE و GNOME تصویر لينوکس را کامل کرده‌اند. این محيط‌های گرافيکی اکنون بسيار کاربر پسند و قدرت‌مند شده‌اند و وجود این سيستم‌هاست که امروزه کاربران عادی نيز مي‌توانند از لينوکس استفاده کنند.

لينوکس در جهان سوم

ورود لينوکس به کشورهای جهان سوم تحولی ایجاد نموده است. قبل از وجود لينوکس کشورهای جهان سومی در زمينه کامپيوتر در سطح بسيار پایين‌تری قرار داشتند. هزینه سخت افزارها بسيار پایين آمده بود ولی هزینه نرم افزار برای این گونه کشورها همچنان کمرشکن بود. این امر باعث شد تا در بسياری از این کشورها کپی غير مجاز نرم افزارها گسترش پيدا کند که باعث ميلياردها دلار خسارت ساليانه مي‌شود. یکی از عمده‌ترین دلیل این کار پایين بودن درآمد سرانه در این کشورهاست. هنگامی که مجموع درآمد سرانه ساليانه بيش از 200 تا 300 دلار نيست، هيچگاه امکان خرید یک سيستم عامل 100 دلاری وجود نخواهد داشت.

طلوع لينوکس و سایر توليدات باز متن، این وضعيت را تغيير داده است. این امکان وجود دارد تا بتوان لينوکس را در کامپيوترهای قدیمی 486 و پنتيوم که اکنون در کشورهای توسعه یافته به تاریخ پيوسته‌اند ولی هنوز در کشورهای درحال توسعه از آنها استفاده مي‌شود، اجرا نمود. همچنين استفاده از نرم افزارهای رایگان بازمتن گسترش یافته تا جلوی هزینه‌های سرسام‌آور نرم افزاری این کشورها را بگيرد. امروزه در کشورهای آسيایی، آفریقایی و آمریکای لاتين استفاده از لينوکس و نرم افزارهای بازمتن گسترش فراوانی یافته و با استفاده از خصلت ذاتی تغييرپذیری لينوکس، برای استفاده از زبان‌های ملی این کشورها سفارشی شده است. امروزه مستندات لينوکس به اکثر زبان‌های زنده جهان ترجمه شده‌اند

از ميزکار تا ابرکامپيوترها

هنگامی که توروالدز لينوکس را ایجاد نمود، این مخلوق جدید، فقط یک اسباب بازی تازه برای هکرها بود. ولی از زمان دستگاه‌های 386 که نخستين هسته لينوکس بر روی آنها اجرا مي‌شد، لينوکس راه درازی را طی نموده است. یکی از مهم‌ترین استفاده‌های امروزی لينوکس استفاده از آن در پردازش‌های سنگين موازی در ابرکامپيوترهاست. امروزه اکثر ابرکامپيوترهایی که در جهان ساخته مي‌شوند، از لينوکس به عنوان سيستم عامل خود استفاده مي‌کنند.

داستان ادامه دارد

حرکت لينوکس از یک پروژه هکری تا جهانی شدن یک انقلاب شگفت‌انگيز است. پروزه GNU که در اوایل دهه 1980 توسط ریچارد استالمن شروع شد، توسعه نرم افزارهای بازمتن را رهبری نمود. پروفسور اندرو تاننباوم و سيستم عامل MINIX او مطالعه سيستم عامل‌ها را از حالت تئوری به عملی تبدیل نمود و در نهایت همت و تلاش توروالدز منجر به تولد لينوکس شد. امروزه لينوکس دیگر یک پروزه هکری به شمار نمی‌رود بلکه یک حرکت جهانی است که توسط ميليون‌ها نفر برنامه نویس بازمتن و شرکتهای بزرگی مانند IBM حمایت مي‌شود. لينوکس در تاریخ کامپيوتر به عنوان یکی از شگفت‌انگيز‌ترین محصولات تلاش بشری باقی خواهد ماند.

توکس پنگوئن: نشان عزیز لينوکس

نشان لينوکس یک پنگوئن است. برخلاف سایر سيستم عامل‌های تجاری، این نشان زیاد جدی نيست! توکس نشان‌گر وضعيت بدون نگرانی حرکت لينوکس است. این نشان تاریخچه بسيار جالبی دارد. لينوکس در ابتدا فاقد هر گونه نشانی بود. هنگامی که توروالدز برای تعطيلات به استراليا رفته بود، در دیداری که از یک باغ وحش داشت، هنگامی که می‌خواست با یک پنگوئن بازی کند، پنگوئن دست وی را گاز گرفت و همين ایده‌ای شد تا از پنگوئن به عنوان نشان لينوکس استفاده شود.